فرش :
کلمهای است عربی و به هر آنچه که گستردنی یا پهن کردنی باشد گفته میشود معادل فارسی آن قالی، قالیچه و ... میباشد.
مقاط :
رجشمار :
به تعداد رجهای بافته شده (یا گرههای زده شده) در یک گره ذرعی رجشمار میگویند. اندازه گره ذرعی بستگی به سبک بافت فرش (آذری یا فارسی) دارد. در یک تعریف دیگر، تعداد گره های بافته شده در هر 7 سانتیمتر را رجشمار مینامند.
رجشمارهای معمول در بازار ایران 40 ، 46 ، 50 ، 60 ، 70 و 80 میباشند. برای مثال فرشی که با رجشمار 46 بافته شده، در هر 7 سانتیمتر از فرش، 46 گره زده شده است.
دار :
به دستگاه قالیبافی برای چله کشی و بافت که از چوب یا فلز تهیه شده باشد اصطلاحاً دار گفته میشود که اجزا آن عبارتند از: سردار زیردار و راست روها. دارها بسته به نحوه قرار گرفتن بر روی زمین به انوع عمودی و افقی و غیره تقسیم میشوند.
خامه :
اصطلاحاً در هنر فرشبافی به نخ پشمی مورد استفاده برای پرزهای فرش است که به صورت دو لا تهیه میشود خامه گفته میشود.
متریک :
واحد اندازهگیری ضخامت خامه پشمی مورد مصرف در قالیبافی است. به عدد طولی خامه پشمی یک لا بر حسب متر که وزن آن یک گرم باشد میگویند لذا هر چه عدد متریک بیشتر بشود خامه پشمی یک لا ظریفتر میگردد. متداولترین اعداد متریک در خامهها 3 الی 10 میباشند.
تار (چله) :
نخهایی هستند نازک، چند لا شده و پر پیچ و تاب که معمولاً از جنس پنبه بوده و برای بافت فرش بایستی بر روی دار بطور عمودی نصب گردند و وظیف آن نگهداری گرههای فرش میباشند. جنس چلهها برای فرشهای ریزبافت به منظور برخورداری از استحکام لازم، ابریشمی انتخاب میشوند و در فرشهای بافت مناطق عشایری و روستایی جنس چلهها را به جهت مقاومت بیشتر در برابر سرما و رطوبت و همچنین ایجاد نرمی و انعطاف لازم در فرش که برای کوچ کردن امری ضروری است از پشم انتخاب مینمایند.
پود :
پودها نیز معمولاً از جنس پنبه میباشند و به صورت افقی در بافت فرش استفاده میشوند و وظیفه آن نگهداری چلهها در کنار یکدیگر میباشد پودها را معمولاً به جهت رویت بهتر (در لابلای چلهها) و رفع جمعشدگی رنگ میکنند که این رنگرزی نیز به دلیل مقرون به صرف بودن و آسانتر بودن با نیل صورت میپذیرد. پودها بسته به محل عبور آنها از بالا یا زیر ضربدری و یا ضخامت آنها به انواع مختلفی تقسیم میشوند.
ذرع :
واحد اندازهگیری طول فرش از قدیم میباشد که در مناطق ترکی باف معادل 112 سانتیمتر و مناطق فارسیباف معادل 104 سانتیمتر و در مناطق کرمانیباف 108 سانتیمتر است.
ترنج :
به بخش مرکزی فرش که معمولاً مدور یا بیضی شکل است ترنج گفته میشود.
سرترنج :
معمولاً در ابتدا و انتهای طرح ترنج، قالبی به همراه اجزا طرح کشیده میشود که اصطلاحاً به آنها سرترنج میگویند